نگاهی به زلزله مشهد از منظری متفاوت: آشکار شدن گسل ها و گسست های فرهنگی!

نگاهی به زلزله مشهد از منظری متفاوت: 

آشکار شدن گسل ها و گسست های فرهنگی!

در کشور ما پس از وقوع حوادث طبیعی و غیر طبیعی که تعداد آن ها کم نیست فرصتی فراهم می گردد تا نهادهای مسوول میزان آمادگی و امکانات خود را برای مواجهه با این اتفاق سنجیده و در پی جبران نقایص برآیند و گاهی کسب این تجربه بسیار گران و به قیمت کشته و مجروح شدن صدها و هزاران نفر و میلیاردها ریال خسارت تمام می شود!

زلزله ی مشهد و اطراف آن که هفته ی گذشته روی داد و با پس لرزه های فراوان موجب ایجاد ترس و دلهره در میان شهروندان این کلان شهر مذهبی گردید با توجه به گستره و دوام، تلفات و خسارات نسبتا کمی در پی داشت و از آنجا که گفته اند انسان باید تجربه را رایگان به دست آورد می تواند همچون مانوری واقعی میزان آمادگی دستگاه های ذی ربط را محک بزند و آزمونی عملی و جدی برای آنان باشد.

ولی در این مقوله قصد داریم از منظری دیگر و با نگاهی متفاوت به این حادثه نگاه بیندازیم:

در روز چهارشنبه صبح زلزله ای نسبتا قوی با قدرت 6 ریشتر "سفید سنگ" در اطراف مشهد را لرزاند که در پی آن مشهد و شهرهای آن نیز به لرزه در آمده و موجب ایجاد خوف و هراس در میان شهروندان گردید و آنان را به خیابان ها کشاند! پس لرزه های متعدد پس از آن نیز این ترس را بیشتر نموده تا جایی که بسیاری از مردم شب را بیرون از منازل و در پارک ها و اماکن عمومی گذراندند! عده ای تا صبح داخل ماشین ها بسر بردند و فردا از رفتن به محل کار بازماندند! مدارس و دانشگاه ها تعطیل و فعالیت های عمومی به صورت نیمه تعطیل درآمد!

در حالیکه اگر علت زمین لرزه را از نظر علمی بررسی نموده و آنرا اینگونه بیان کنیم: «تجمع انرژی در درون زمین از یک طرف و افزایش نیروی زیاد در درون زمین و عدم تحمل طبقات زمین برای نگهداری این انرژی از طرف دیگر موجب شکسته شدن زمین در بعضی نقاط آن شده و انرژی از محل آن آزاد می شود. این شکستگی که اکثرا با جابجایی زمین اتفاق می‌ افتد باعث خطرات و ایجاد لرزش زمین می‌شود که به آن "زلزله" گفته می ‌شود.» شب ها و روزهای پس از وقوع زلزله و پس لرزه های آن امن ترین مواقع در یک منطقه خواهد بود چرا که: انرژی موجود در لایه های زیرین کاملا تخلیه شده و تا مدت ها امکان وقوع زمین لرزه ای که خرابی به بار آورده و قوی تر از زلزله ی اصلی باشد نزدیک به صفر است!

در اتفاق مذکور نهادهای رسمی اطلاع رسانی به جای اشاره به موضوع فوق و کاستن از ترس و دلهره ی کاذبی که در فضای مجازی به آن دامن زده می شد خود نیز تحت تأثیر همان شایعات قرار گرفته و با هشدارهای مکرر و اعلام آماده باش ستاد بحران و مصاحبه با مسوولین مربوطه خود را برای وقوع حادثه ای مهیب تر آماده نشان می دادند در حالیکه زیبنده تر آن بود که با دعوت از یک استاد زمین شناسی علل و عوامل وقوع این حادثه را بررسی نموده و نسبت به کاهش جو روانی ایجاد شده تلاش می کردند.

سال هاست که تبلیغ می شود کشور ما در روی کمربند زلزله قرار گرفته و از آنجا که این واقعه ی طبیعی قابل پیش بینی نیست ولی می شود از خسارات آن کاست و سخت گیری های زیادی در جهت ساخت منازل و ساختمان های مقاوم می شود اکنون سوال اینجاست که تا چه میزان به درست بودن اقدامات انجام گرفته اطمینان داریم که این اتفاق نشان داد: هیچ!

شخصی می گفت: هنگام وقوع پس لرزه ها، افتادن اشیاء و وسایلی که در اطراف منزل چیده شده بود موجب ایجاد سر و صدا و وحشت در میان خانواده اش گردیده است! باید بپذیریم با توجه به اینکه در کشوری زندگی می کنیم که در صد سال اخیر هیچ نقطه ای از آن مصون از زلزله نبوده است چیدمان وسایل منازلمان از قبیل: لوسترها، دکورها، گلدان ها و ... بسیار خطرناک است!

یکی از دوستان که اتفاقا مدرک تحصیلی وی نیز متناسب با همین موضوع است و خود شاهد بودم که هنگام ساخت منزل خویش بر مراحل مختلف آن شخصا نظارت داشته و ساختمانی محکم ساخته بود نیز به همراه خانواده خارج از منزل و داخل چادر بسر می برد!!! با تعجب علت را سوال کردم با خنده پاسخ داد: خانواده مجبورم کرده اند!!!

به راستی چه شده است که فرزندان به ما ایمان ندارند؟! در نسل ما سخن بزرگترها مخصوصا پدرها که منبعی از تجربه و دوراندیشی بودند؛ فصل الخطاب بود و اکنون فرمان فرزندان که سرشار از ناپختگی و احساسات هستند! و این واقعه ی خطرناکی است که باید بسیاری از معضلات اجتماعی از قبیل: اعتیاد و طلاق را در آن جست و جو نماییم!

از دیرباز نهاد خانواده در میان ایرانیان پایگاهی قوی محسوب می گردیده که پدر و گاهی نیز مادر رهبری آن را بر عهده داشته و موجب داوم و قوام آن می شدند و امروزه اگر رهبری این نهاد مقدس متزلزل شود و بنیان های آن گسسته گردد و فرزندان به والدین ایمان نداشته باشند؛ بسیاری از دیگر نهادهای اجتماعی نیز به دنبال آن دچار ریزش و گسست خواهند شد.

از سوی دیگر این واقعه نشان داد که جامعه ی ما در مقابل شایعات چقدر آسیب پذیر است بصورتی که افراد زیادی عنوان می کردند که قرار است ساعت سه و نیم پس از نیمه شب زلزله ای با قدرت 7 ریشتر به وقوع پیوندد در حالیکه همه می دانیم پیش بینی زلزله تا کنون امکان پذیر نبوده تا چه رسد به اینکه شدت آن نیز از چند ساعت قبل محاسبه و اعلام گردد!

بسیاری از ما بی توجه به این موضوع و بدون اندگی تأمل با گوشی هایی که امروزه همه را خبرنگار نموده است فورا اخبار کاملا کذب و ناموثق را گسترش داده و امنیت روانی مردم را خدشه دار نمودیم!

این زلزله و اتفاقات پس از آن تلنگری بود تا آسیب پذیری جامعه خود از نظر: قدرت پذیرش شایعات، میزان اعتماد اجتماعی (اعتماد به مهندسین شهرسازی، اعتماد فرزندان به والدین، اعتماد مردم به مسوولین و ...)، مستعد بودن ما برای تعطیل نمودن کارها، رعایت اخلاق در فضای مجازی و ... را مورد کنکاش قرار داده و در پی رفع اشکالات باشیم.